حاج علی امروز احوالاتش با بقیه روزا فرق داشت. بر عکس همیشه، به کارگرا خیلی سخت نمی‌گرفت؛ بهشون گفته بود که امروز فقط تا ظهر کار می‌کنیم و بعد از ظهر کارگاه تعطیله. آخه امشب عروسی پسرش بود. همش یاد ایام جوونی خودش می‌افتاد؛ اون زمانی که یه گچکار ساده بود و با همسرش تو یه خونه اجاره‌ای چهل پنجاه متری زندگی می‌کردن. آخ که چه روزایی بود. جوونی کجایی که یادت بخیر. اما الان دیگه موهاش حسابی سفید شده بود. دیگه یه گچکار ساده نبود و برای خودش ساخت و ساز داشت. مهم‌تر از همه، امشب عروسی پسرش رسول بود.
قبل از اذان ظهر کارگاه رو تعطیل کرد و نگهبان رو صدا زد تا همون نکات همیشگی رو براش تکرار کنه : ببین آقا فرید(اسم نگهبان)، حواست شیش دنگ به همه چی باشه. وسایل جوشکارا طبقه چهارمه، در رو قشنگ قفل کن که نصف شبی دزد نیاد ببره. رفیق بازی هم تعطیل. نمی‌خوام وقتی من نیستم غیر خودت کسی تو کارگاه باشه. میدونی که این مورد چقدر برام مهمه. خلاصه بعد از کلی سفارش نشست پشت فرمون و رفت به سمت خونه …
دم غروب بود و فرید روی تخت لم داده بود و حسابی توی فکر بود. داشت حساب کتاب می‌کرد که چند روز دیگه تا آخر ماه مونده، کی حقوق میگیره و چقدر از اون رو میتونه بفرسته برای خانوادش. یک‌دفعه صدای درب رشته افکارش رو پاره کرد. از جاش پرید و از دور داد زد که کارگاه تعطیله، هرکاری دارید بمونه برای فردا ایشالا. از اون طرف درب صدای خانمی اومد و گفت آقا تو را به خدا در رو باز کن. فرید با سرعت به سمت درب رفت. توی راه صدای گریه و زاری بچه‌ای توجهش رو جلب کرد. درب رو که باز کرد یه خانم رو دید که بچه‌اش رو بغل کرده و بچه هم خیلی بی قراره. فرید گفت چی شده خواهرم. خانم با حالت التماس گفت که بچه‌ام ناراحتی کلیه داره و حتماً الان باید بره دستشویی. خونه ما هم خیلی از اینجا دوره و منم هرچی این اطراف گشتم دستشویی عمومی پیدا نکردم. اگه میشه بیایم از دستشویی کارگاه استفاده کنیم. فرید گفت نمیشه خانم برای من مسئولیت داره. صاحب‌کارم خیلی سخت گیره و اگه بفهمه اخراجم می‌کنه. اما بچه ناله و زاری می‌کرد و مادر هم اصرار. خلاصه مادر اینقدر پافشاری کرد تا فرید راضی شد و راه دستشویی رو نشونشون داد …
مادر همونطور که قربون صدقه بچه‌اش می‌رفت و سعی داشت اون رو آروم کنه وارد دستشویی شد. یه دستشویی که به طور موقت، فقط مخصوص استفاده کارگرها ساخته شده بود …
حاج علی دم در تالار ایستاده بود و از مهمون‌ها استقبال می‌کرد. ناگهان موبایلش زنگ خورد … به صفحه موبایل نگاه کرد و با دیدن اسم فرید زیر لب غرولندی کرد و دکمه سبز رو فشار داد … فرید داد زد حاجی هرجا هستی خودت رو برسون که بدبخت شدیم، دیواره چاه دستشویی ریزش کرده و مادر و بچه‌اش افتادن ته چاه. حاج علی با تعجب گفت مادر چیه؟!!! بچه چیه؟!!! درست حرف بزن ببینم چی شده … که فرید زد زیر گریه و گفت حاجی غلط کردم … هرجا هستی فقط زود بیا …
“داستان ذکر شده در واقعیت اتفاق افتاده، البته در اینجا تغییراتی در روند ماجرا اعمال شده است. همچنین از اسامی غیر واقعی استفاده شده”
بر اثر این حادثه، متاسفانه کودک جان خود را از دست می‌دهد و مادر هم قطع نخاع می‌شود. بعد از کارشناسی و بررسی‌های فراوان، دادگاه مقصر اصلی این حادثه را کارفرما اعلام می‌کند. یعنی بر طبق رأی دادگاه، حاج علی باید دیه کودک متوفی و مادر قطع نخاع شده را پرداخت نماید. حال قصد داریم به بررسی دقیق‌تر این حادثه بپردازیم:
مهم‌ترین نکته قبل از بررسی ابعاد قانونی و بیمه‌ای این حادثه، رعایت نکات ایمنی است. پرداخت دیه تنها بخش کوچکی از زیان به وجود آمده را پوشش می‌دهد و هیچ وقت قادر نیست کودک را به حیات بازگرداند و یا آسیب وارد شده به مادر را به طور قطع درمان نماید. بنابراین حاج علی با رعایت کامل قوانین ایمنی و بهداشت کار به عنوان کارفرما، با دقت بیشتر در ساخت دستشویی و با نظارت بیشتر بر نگهبان پروژه می‌توانست جلوی این فاجعه را بگیرد.
بر اساس قانون کار(مواد 91 و 95)، کارفرما مسئول تأمین ایمنی، سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار می‌باشد. فراهم نمودن سرویس بهداشتی استاندارد هم یکی از مصادیق ایمنی، سلامت و بهداشت است. حادثه مذکور می‌توانست برای هر کدام از کارگران، مهندسین پروژه و حتی خود حاج علی رخ دهد. بر همین اساس مقصر اصلی این حادثه شخص کارفرما می‌باشد.
در همین رابطه بخوانید: مفاهیم پایه در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان.
از طرفی، براساس قانون مسئولیت مدنی کشور ایران هر شخص مسئول جبران خسارتی است که به خاطر قصور وی به دیگران وارد شده است. اما در مواردی از جمله در خصوص مسئولیت کارفرما ناشی از فعل کارگر (موضوع ماده 12 قانون مسئولیت مدنی)، شخص دیگری غیر از وارد کننده مستقیم خسارت، مسئول جبران خسارت است. به بیان ساده‌تر، بزرگ و سرپرست هر گروه باید پاسخگوی اعمال اعضای آن گروه باشد. بنابراین در حادثه ذکر شده، بر اساس قانون، حاج علی باید پاسخگوی خسارتی باشد که کارگر وی مسبب آن شده است. بر همین اساس، حاج علی از طرف دادگاه به عنوان مقصر اصلی شناخته شده و باید دیه فوت کودک و قطع نخاع مادر را پرداخت نماید.
در ماده 13 قانون مسئولیت مدنی کشور بیان شده است که کارفرمایان مکلفند تمام کارگران و کارکنان خود را در مقابل خسارت وارده از ناحیه آنان به اشخاص ثالث بیمه نمایند. یعنی هر کارفرمایی باید پرسنل خودش را هم در مقابل خسارتی که امکان دارد بر اثر فعالیت کاری به دیگران وارد نمایند بیمه کند. اشخاص ثالث به طور کلی به افرادی اطلاق می‌شود که هیچ ارتباطی به پروژه ندارند. برای مثال در حادثه ذکر شده، همین مادر و کودک شخص ثالث محسوب می‌شوند. یعنی در اینجا حاج علی باید بیمه مسئولیت مدنی خریداری می‌کرد که خسارت وارد شده بر اثر فعالیت کارگرانش به اشخاص ثالث را تحت پوشش قرار دهد. در پروژه‌های ساختمانی اشخاص ثالث را به دو صورت زیر می‌توان تحت پوشش بیمه مسئولیت مدنی قرار داد:
- پوشش بوسیله بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی:
موضوع اصلی در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی، خسارت جانی وارد شده به کارگران می‌باشد. اما در این بیمه مسئولیت مدنی، کلوزی به نام «خسارات جانی وارد شده به اشخاص ثالث» وجود دارد. با خرید این کلوز و افزودن آن به سایر تعهدات در بیمه مسئولیت مدنی ، دامنه پوشش‌دهی این بیمه‌نامه گسترش می‌یابد. یعنی اگر حاج علی بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی را به همراه کلوز خسارات جانی وارد شده به اشخاص ثالث خریداری کرده بود، شرکت بیمه کلیه خسارت وارد شده (دیه مادر و کودک) را جبران می‌نمود.
- پوشش بوسیله بیمه مسئولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی(ثالث ساختمانی):
در این بیمه مسئولیت مدنی ، مسئولیت کارفرما در قبال خسارات جانی و مالی به اشخاص ثالث پوشش داده می‌شود. توجه کنید که در این بیمه مسئولیت مدنی، علاوه بر خسارات جانی، خسارت مالی هم پوشش داده می‌شود. بیمه مسئولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی برای پوشش دادن خسارات جانی و مالی وارد شده به اشخاص ثالث از قبیل همسایگان، تاسیسات زیرزمینی، خودروهای پارک شده در محل و غیره طراحی شده است. بنابراین حاج علی برای پوشش دادن خسارت وارد شده در این حادثه می‌توانست از طریق این نوع از بیمه مسئولیت مدنی نیز اقدام کند.
نکته: در مورد اول فقط خسارات جانی پوشش دارد، اما در مورد دوم خسارات جانی و مالی پوشش داده می‌شوند. بنابراین نتیجه می‌گیریم برای پوشش دادن خسارات جانی وارد شده به اشخاص ثالث فقط تهیه یکی از موارد فوق کافیست.
در پروژه‌های ساختمانی برای پوشش تمامی خطرات و ریسک‌ها، تهیه هر دو بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان و بیمه مسئولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی الزامیست. بنابراین می‌توان با تهیه بیمه مسئولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی، برای صرفه جویی در هزینه‌ها از خرید کلوز خسارات جانی وارد شده به اشخاص ثالث در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان چشم‌پوشی کرد.
در همین رابطه بخوانید: حوادث ناشی از کار(اداره کل بازرسی کار)
نتیجه گیری:
کلیه مطالب بیان شده در این مقاله را می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود:
- رعایت نکات ایمنی به عنوان مهم‌ترین موضوع از طرف کارفرما الزامیست.
- کارفرما بر اساس قانون کار مسئول تأمین ایمنی، سلامت و بهداشت کارگران در برابر حوادث کار می‌باشد.
- کارفرما مسئول جبران خسارتی است که پرسنل وی بر اثر فعالیت کاری به اشخاص ثالث وارد می‌کنند.
- کارفرما باید تمام کارگران و کارکنان خود را در مقابل خسارت وارده از ناحیه آنان به اشخاص ثالث بیمه نماید.
- در پروژه‌های ساختمانی اشخاص ثالث را به دو صورت زیر می‌توان تحت پوشش بیمه مسئولیت مدنی قرار داد:
- پوشش بوسیله بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی
- پوشش بوسیله بیمه مسئولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی(ثالث ساختمانی)
