بعد از انتشار پکیج آموزشی “صفر تا صد بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان” ، حجم زیادی از سوالات درباره بیمه مسئولیت مدنی، از طرف کاربران وبسایت رهیاب بیمه به دست ما رسید. ماهیت سوالات به شکلی بود که نشان می‌داد کاربران با مشاهده پکیج آموزشی بیمه مسئولیت، تسلط بسیار بالایی بر بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان پیدا کرده‌اند. سوالات کلی دیگر پرسیده نمی‌شوند و عمده سوالات در مورد جزئیات و نکات ظریف بیمه مسئولیت است. به همین منظور برای جلب رضایت کاربران نکته‌سنج، تصمیم گرفتیم پنج سوال پر تکرار در زمینه بیمه مسئولیت را انتخاب کنیم و به طور مفصل در قالب این مقاله پاسخ دهیم.
1-آیا داشتن بیمه تأمین اجتماعی رافع مسئولیت کارفرما برای حادثه می‌شود و دیگر نیازی به بیمه مسئولیت نیست؟
برای درک بهتر مطلب، تمامی احتمالات مختلف در یک حادثه کاری به همراه نقش بیمه مسئولیت مدنی و بیمه تأمین اجتماعی را بررسی می‌کنیم. از آنجایی که عموماً هنگام بروز حوادث کاری، کارفرما توسط مراجع قضائی محکوم می‌شود، در این بررسی فرض شده است که کارفرما مقصر بوده است.
در همین رابطه بخوانید: بیمه مسئولیت یا تامین اجتماعی (ویدئو)
وقتی حادثه کاری رخ می‌دهد، به طور کلی احتمال بروز سه حالت زیر وجود دارد:
الف) حادثه فقط منجر به مصدومیت کارگر شود:
در هنگام وقوع حوادث کاری اگر کارگر مصدوم در مراکز درمانی دولتی معالجه شود، بیمه تأمین اجتماعی کلیه هزینه‌ها را پرداخت می‌کند و نیازی به بیمه مسئولیت نیست. اما اگر مصدوم به هر دلیلی در مراکز درمانی خصوصی مورد معالجه قرار گیرد، سازمان تأمین اجتماعی به اندازه تعرفه‌های درمانی دولتی هزینه‌ها را متقبل می‌شود و سایر هزینه‌ها به عهده کارفرماست. در اینجا کارفرما می‌تواند برای جبران هزینه‌های درمانی کارگر حادثه دیده از بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان استفاده کند.
ب) حادثه منجر به نقص عضو و از کار افتادگی شود:
اگر حادثه کاری منجر به نقص عضو و از کارافتادگی کارگر شود، یکی از مهم‌ترین هزینه‌ها دیه نقص عضو مصدوم می‌باشد. دیه نقص عضو بر عهده کارفرماست. در این حالت کارفرما می‌تواند از بیمه مسئولیت مدنی استفاده کند و دیه را از محل بیمه مسئولیت به کارگر حادثه دیده پرداخت کند.
سایر موارد شامل هزینه‌های معالجه، غرامات و مستمری‌های از کار افتادگی است. کلیه این هزینه‌ها را سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌کند. اما بعد از پرداخت، بر طبق ماده 66 قانون تأمین اجتماعی کلیه هزینه‌ها را از کارفرما مطالبه می‌کند. در اینجا کارفرما می‌تواند کلیه مطالبات سازمان تأمین اجتماعی را از محل بیمه مسئولیت مدنی خود جبران نماید.
ج) حادثه منجر به فوت کارگر شود:
اگر حادثه کاری به حدی شدید باشد که منجر به فوت کارگر شود، مهم‌ترین هزینه دیه فوت کارگر می‌باشد که باید در وجه اولیای دم وی پرداخت شود. پرداخت این دیه بر عهده کارفرماست. در اینجا کارفرما باید از بیمه مسئولیت مدنی استفاده کرده و پرداخت دیه را از محل بیمه مسئولیت انجام دهد.
سایر موارد شامل هزینه‌های معالجه، غرامات و مستمری‌هایی است که سازمان تأمین اجتماعی باید به افراد تحت تکفل کارگر فوت شده پرداخت کند. سازمان تأمین اجتماعی بعد از پرداخت موارد فوق، بر طبق ماده 66 قانون تأمین اجتماعی، کلیه هزینه‌ها را از کارفرما مطالبه می‌کند. هزینه های بسیار سنگینی که کارفرما می‌تواند برای پرداخت آن‌ها از بیمه مسئولیت مدنی کارفرما درقبال کارکنان استفاده نماید.
همانطور که در موارد الف، ب و ج مشاهده کردید در صورت عدم وجود بیمه مسئولیت، در هنگام حوادث کاری کارفرما متحمل هزینه‌های سنگینی خواهد شد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که داشتن بیمه تأمین اجتماعی رافع مسئولیت کارفرما برای حوادث کاری نیست و برای این موارد داشتن بیمه مسئولیت مدنی از نیازهای اساسی هر کارفرمایی است.
2-آیا برای خرید بیمه مسئولیت و یا در هنگام دریافت خسارت نیاز به جواز کسب می‌باشد؟
بیمه مسئولیت بر اساس اظهارات شخص کارفرما یا بیمه‌گذار صادر می‌شود. تنها موردی که برای صدور بیمه مسئولیت از کارفرما مطالبه می‌شود، پر کردن دقیق و صحیح فرم پیشنهاد است. بنابراین برای صدور بیمه مسئولیت مدنی نیازی به جواز کسب نیست.
در همین رابطه بخوانید: بیمه مسئولیت و جواز کسب(ویدئو).
اما در هنگام بروز حوادث کار و برای جبران خسارت حادثه از محل بیمه مسئولیت، حتماً باید موارد زیر اثبات شوند:
الف) اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی:
یعنی باید اثبات شود که کارگر حادثه دیده برای کارفرمای مورد نظر کار می‌کرده است. معمولاً اثبات این امر از طریق لیست تأمین اجتماعی، رسیدهای واریزی ماهیانه حقوق کارگر، استشهاد محلی و … صورت می‌پذیرد. بنابراین نیازی به جواز کسب نیست.
ب) اثبات اینکه حادثه به دلیل انجام کاری که برای آن بیمه مسئولیت تهیه شده، به وقوع پیوسته:
یعنی باید اثبات شود که وقوع حادثه به خاطر رسیدگی به کارهای شخصی و یا سایر امور نبوده است؛ بلکه وقوع حادثه به دلیل فعالیت شغلی بوده است که از طرف کارفرما به کارگر محول شده است. اثبات این امر می‌تواند بوسیله گزارش اورژانس یا نیروی انتظامی صورت گیرد. در اینجا هم نیازی به جواز کسب نیست.
ج) اثبات قصور کارفرما
بیمه مسئولیت مدنی فقط برای جبران خساراتی است که دلیل بروز آن‌ها عدم رعایت مقررات فنی و بهداشت کار از طرف کارفرماست. بنابراین برای استفاده از بیمه مسئولیت به منظور جبران خسارت حوادث کار، اثبات قصور کارفرما الزامیست. اثبات این امر توسط کارشناسان خسارت و مراجع قضائی صورت می‌پذیرد. بنابراین در این مورد هم نیازی به جواز کسب نمی‌باشد.
همانطور که مشاهده کردید چه در هنگام صدور بیمه مسئولیت و چه در هنگام بروز خسارت، نیازی به جواز کسب نیست. با این وجود توصیه می‌شود که حتماً در هنگام خرید بیمه مسئولیت، شرایط خصوصی قرارداد را به طور دقیق بررسی نمایید و راجع به این موضوع از شرکت بیمه مورد نظر سوال کنید.
3-بیمه مسئولیت بینام بهتر است یا بیمه مسئولیت بانام؟
اگر ماهیت فعالیت شغلی به شکلی است که کارگران به صورت روزمزد هستند، یا به طور مداوم در دوره‌های زمانی کوتاه تغییر می‌کنند، و یا پیمانکاران مختلف به همراه پرسنل مربوط به خودشان در زیر مجوعه مشغول به کار هستند(و بعد از اتمام قرارداد جای خود را به پیمانکار دیگری می‌دهند)، بهتر است بیمه مسئولیت به صورت بینام صادر شود.
اما اگر ماهیت فعالیت شغلی به شکلی است که پرسنل ثابت بوده در در مدت زمان طولانی تغییر نمی‌کنند، بهتر است بیمه مسئولیت به صورت بانام تهیه شود. زیرا برای بیمه مسئولیت بانام، در هنگام خسارت اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی ساده‌تر صورت می‌پذیرد. همچنین بیمه مسئولیت بانام شامل تخفیف 10% الی 15% در پرداخت حق بیمه می‌شود.
در همین رابطه بخوانید: بیمه مسئولیت رو بینام بگیرم با بانام؟ (ویدئو).
4-مقدار مناسب برای پوشش‌های اصلی در بیمه مسئولیت مدنی چقدر است؟
قبل از مطالعه پاسخ این سوال، حتماً دو مورد زیر را مشاهده کنید:
- بخش دوم پکیج آموزشی صفر تا صد بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان
- قسمت تعهدات بیمه‌گر مربوط به مقاله بررسی بند به بند بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی بیمه ایران
به طور کلی، پاسخ این سوال در میزان ریسک و احتمال خطر در فعالیت شغلی نهفته است. طبیعتاً برای فعالیت‌های شغلی پر خطر حتماً باید مقدار پوشش‌های اصلی در بیمه مسئولیت مدنی حداکثری باشند. در ادامه، تمامی پوشش‌های اصلی در بیمه مسئولیت را به صورت موردی بررسی کرده و مقدار مناسب برای آن‌ها را بیان می‌کنیم:
الف) غرامت فوت و نقص عضو در ماههای عادی:
مقدار غرامت فوت و نقص عضو در بیمه مسئولیت قابل تغییر نیست. مقدار این پوشش در بیمه مسئولیت معادل دیه مرد مسلمان در ماههای عادی است. میزان دیه، هرساله توسط قوه قضائیه تعیین می‌گردد. دیه مرد مسلمان در ماههای عادی، در سال 1398 برابر 270میلیون تومان می‌باشد.
ب) غرامت فوت و نقص عضو در ماههای حرام:
این مورد هم مانند مورد قبلی، در بیمه مسئولیت قابل تغییر نیست و مقدار آن برابر دیه در ماههای حرام است. مقدار دیه ماههای حرام در سال 1398 برابر 360میلیون تومان می‌باشد.
ج) غرامت فوت و نقص عضو در طول مدت بیمه‌نامه:
همانطور که می‌دانید، غرامت فوت و نقص عضو در طول مدت بیمه‌نامه ضریبی از غرامت فوت و نقص عضو در ماههای حرام است. توصیه می‌شود به جز در موارد خاص، همیشه در بیمه مسئولیت این ضریب را بالاتر از یک انتخاب کنید. با توجه به میزان دیه در سال 1398 ، ضریب دو معادل 720میلیون تومان، ضریب سه معادل 1میلیارد و 80میلیون تومان، ضریب چهار معادل 1میلیارد و 440میلیون تومان و … می‌باشد.
به جز موارد استثنا، یک قاعده کلی برای تعیین مقدار غرامت فوت و نقص عضو در طول مدت بیمه‌نامه وجود دارد که رعایت آن باعث می‌شود علاوه بر پرداخت حق بیمه معقول، پوشش ریسک مناسبی را از بیمه مسئولیت مدنی دریافت شود. مقدار مناسب برای این ضریب در بیمه مسئولیت، بین یک چهارم تا یک سوم ضریب نیروی کار است. برای فهم بهتر مطلب به مثال زیر توجه کنید:
معدن استخراج سنگ آهن 36نفر پرسنل دارد. یک چهارم ضریب نیروی کار عدد 9 و یک سوم آن عدد 12 می‌شود. بنابراین، بنا به صلاحدید کارفرما انتخاب هر ضریبی بین 9 تا 12 مناسب است. برای نمونه اگر عدد 10 انتخاب شود، مقدار غرامت فوت و نقص عضو در طول مدت بیمه نامه 10 برابر دیه ماه حرام معادل سه میلیارد و ششصد میلیون تومان می‌شود.
د) هزینه پزشکی برای هر نفر:
در مورد این پوشش در بیمه مسئولیت مدنی، متاسفانه از گذشته رسم اشتباهی شکل گرفته است. در عموم بیمه‌نامه‌هایی که در بازار مشاهده می‌شود برای این پوشش مقدار 5میلیون تومان انتخاب شده است. اما با توجه به بالا رفتن هزینه‌های درمانی در چند سال اخیر، 5میلیون تومان بسیار کم است. توصیه می‌شود که در حال حاضر این پوشش در بیمه مسئولیت بالای 20میلیون تومان انتخاب شود. درصورت پرریسک بودن فعالیت شغلی، این پوشش در بالاترین حالت ممکن در بیمه مسئولیت ارائه شده از طرف شرکت بیمه مورد نظر انخاب شود.
نکته 1: ارائه این پوشش در بیمه مسئولیت برخی شرکت‌های بیمه محدودیت دارد. بنابراین توصیه می‌شود اگر فعالیت شغلی پرخطر دارید، بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان را از شرکتی تهیه کنید که برای این پوشش محدودیت ندارد.
نکته 2: با بالا رفتن سقف تعهدات این پوشش در بیمه مسئولیت، مقدار حق بیمه اضافه شده بابت آن به نسبت کل حق بیمه پرداختی مبلغ اندکی خواهد بود. بنابراین افزایش سقف تعهدات در این پوشش کاملاً به صرفه است.
ه) هزینه پزشکی در طول مدت بیمه‌نامه:
به جز موارد استثنا، یک قاعده کلی برای تعیین مقدار هزینه پزشکی در طول مدت بیمه‌نامه وجود دارد که رعایت آن باعث می‌شود علاوه بر پرداخت حق بیمه معقول، پوشش ریسک مناسبی را از بیمه مسئولیت مدنی دریافت شود. مقدار مناسب برای این ضریب در بیمه مسئولیت بین یک سوم تا یک دوم ضریب نیروی کار است. برای فهم بهتر مطلب به مثال زیر توجه کنید:
معدن استخراج سنگ آهن 36نفر پرسنل دارد. یک سوم ضریب نیروی کار عدد 12 و یک دوم آن عدد 18 می‌شود. بنابراین، بنا به صلاحدید کارفرما انتخاب هر ضریبی بین 12 تا 18 معقول است. برای نمونه اگر عدد 15 انتخاب شود و از طرفی هم هزینه پزشکی برای هر نفر مبلغ 20میلیون تومان انتخاب شده باشد، مقدار هزینه پزشکی در طول مدت بیمه نامه در بیمه مسئولیت، حاصل ضرب 15 در 20میلیون تومان یعنی 300میلیون تومان خواهد بود.
در همین رابطه بخوانید: مقدار مناسب پوشش در بیمه مسئولیت (ویدئو).
5-در بیمه مسئولیت مدنی مقدار مناسب برای کلوز مطالبات سازمان تأمین اجتماعی چقدر است؟
قبل از مطالعه پاسخ این سوال حتماً دو مورد زیر را مشاهده کنید:
تمامی کارفرمایان برای تعیین مقدار مناسب کلوز مطالبات سازمان تأمین اجتماعی در بیمه مسئولیت مدنی، باید پاسخ چهار پرسش زیر را راجع به کار و کسب خود بدانند:
الف) فعالیت شغلی شما چقدر پرخطر است؟
پاسخ به این سوال به کارفرما کمک می‌کند که بداند احتمال وقوع حوادث کار برای پرسنل وی چقدر می‌باشد.
ب) وضعیت ایمنی کارگاه شما چگونه است؟
در تقابل با احتمال وقوع حوادث کار، کارفرما باید بر طبق قوانین، ایمنی را رعایت نماید. در صورت عدم رعایت قوانین ایمنی، در هنگام بروز حادثه، یقیناً کارفرما از طرف مراجع قضایی مقصر شناخته می‌شود. بنابراین کارفرما با آگاهی از وضعیت ایمنی کارگاه متوجه می‌شود که در صورت بروز حادثه احتمال مقصر شناخته شدن وی چقدر می‌باشد.
بنابراین از موارد الف و ب می‌توان نتیجه گرفت که هرچه قدر فعالیت شغلی ریسک خطر بیشتری داشته باشد و از طرفی نکات ایمنی کمتر رعایت شده باشد، باید کلوز مطالبات سازمان تأمین اجتماعی در بیمه مسئولیت قوی‌تر باشد.
ج) میانگین حقوق دریافتی ماهیانه پرسنل شما چقدر است؟
مطالبات سازمان تأمین اجتماعی در بیشترین حالت خودش معادل ده سال یا همان 120 ماه حقوق کارگر حادثه دیده است. بنابراین هر قدر حقوق دریافتی ماهیانه کارگر حادثه دیده بیشتر باشد، مطالبات سازمان تأمین اجتماعی هم بیشتر می‌شود. پس اگر پرسنل متخصص با حقوق دریافتی بالا در اختیار دارید، حتماً برای کلوز مطالبات سازمان تأمین اجتماعی در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان، مقادیر بالایی انتخاب کنید.
در انتها ذکر این نکته ضروریست که همگی کارفرمایان با دانستن پاسخ چهار سوال ذکر شده و مشاوره با کارگزاران و نمایندگان آگاه صنعت بیمه، می‌توانند با پرداخت حق بیمه معقول، ریسک مطالبات سازمان تأمین اجتماعی را به خوبی توسط بیمه مسئولیت مدنی پوشش دهند.
