در مقاله قبلی به بررسی تعهدات اصلی در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان پرداخته شد:

• هزینه پزشکی در بیمه مسئولیت مدنی
• دیه نقص عضو در بیمه مسئولیت مدنی
• دیه فوت در بیمه مسئولیت مدنی

در این مقاله برای تکمیل مطالب ذکرشده، چند نکته مهم درباره بیمه مسئولیت بررسی خواهد شد:

1-شریک سرمایه‌ای در بیمه مسئولیت مدنی

موضوع شراکت در بیمه مسئولیت مدنی اهمیت بالایی دارد و اگر در هنگام خرید بیمه‌نامه به آن دقت نشود، در زمان حادثه و برای جبران خسارت مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد. برای درک بهتر این موضوع از چند مثال کمک می‌گیریم:

• دو دوست در یک کارگاه تزریق پلاستیک با هم شریک هستند.
• برای ساخت پل بر روی رودخانه، دو شرکت عمرانی با هم شریک‌اند.
• سه برادر مالک یک کارگاه نجاری با تعدادی پرسنل هستند. بنابراین آن‌ها با هم شریک‌اند.
• مردی سه دنگ از مزرعه پرورش بوقلمونش را به نام همسرش کرده است. مرد و همسرش با هم شریک هستند.
• مالک برای ساخت آپارتمان در زمینش با سازنده‌ای به توافق رسیده است. در اینجا مالک و سازنده شریک‌اند.

در بررسی حوادث کاری، کارشناسان خسارت عموماً هر کدام از شرکا و دیگر افراد دخیل در حادثه را به سهمی مقصر می‌دانند. بنابراین هر فرد باید سهم خود را از خسارت واردشده جبران کند. در مراجع قضایی و شرکت‌های مختلف بیمه‌گر، برخوردهای متفاوتی با این موضوع می‌شود. در برخی موارد گفته می‌شود که اگر بیمه مسئولیت مدنی برای کارگاه یا پروژه‌ای خاص توسط یکی از شرکا خریداری شده باشد، در صورت بروز خسارت، سایر شرکا هم تحت پوشش بیمه مسئولیت مدنی هستند. در برخی موارد هم گفته می‌شود که در چنین وضعیتی سایر شرکا پوشش ندارند.

بر اساس قانون، هردو دیدگاه درست است. اما برای کارفرمایان(شرکای سرمایه‌ای) مهم این است که در هر شرایطی بتوانند خسارت خود را به راحتی از محل بیمه مسئولیت مدنی جبران کنند.

بنابراین اکیداً توصیه می‌شود برای آنکه در زمان بروز خسارت از نظر حقوقی با مشکل مواجه نشوید، در هنگام صدور بیمه مسئولیت مدنی اسامی تمامی شرکای سرمایه‌ای در قسمت بیمه‌گذاران ذکر شود.

2-بیمه مسئولیت مدنی بی‌نام و بانام

به طور کلی بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان به دو شکل بینام و بانام صادر می‌شود:

• در بیمه مسئولیت مدنی بینام، اسامی کارمندان و کارگران مشغول به کار، در بیمه‌نامه ذکر نمی‌شود. بیمه مسئولیت بینام برای زمانی کاربرد دارد که کارگرها متغیر و یا روزمزد باشند و در طول مدت بیمه‌نامه چندین مرتبه عوض شوند.
• در بیمه مسئولیت مدنی بانام، اسامی کارمندان و کارگران در بیمه نامه ذکر می‌شوند. توصیه می‌شود در صورتی که کارمندان و کارگران ثابت هستند، ترجیحاً بیمه مسئولیت بانام تهیه شود؛ زیرا زمان حادثه، رابطه کارگری و کارفرمایی در بیمه مسئولیت بانام به سهولت اثبات شده و فرآیند پرداخت خسارت از طرف شرکت بیمه با سرعت بیشتری انجام می‌شود. همچنین بسته به شرایط، در بیمه مسئولیت بانام بین 10 تا 15 درصد تخفیف در حق بیمه اعمال خواهد شد.

نکته 1: در مشاغلی مانند بتون‌ریزی ساختمان، نصب اسکلت، کانال‌سازی کولر، نصب درب و پنجره، سرویس‌کار آسانسور و … که کارگاه ثابتی ندارند و آدرس محل فعالیت آن‌ها متغیر است، بیمه مسئولیت باید بانام صادر شود.

نکته 2:  اگر در طول مدت بیمه‌نامه بیمه مسئولیت مدنی بانام کارگرها عوض شوند، باید به شرکت بیمه اطلاع داده و اسامی جدید جایگزین اسامی قبلی شوند تا در هنگام خسارت مشکلی به‌وجود نیاید.

 

3-ضریب نیروی کار در بیمه مسئولیت مدنی

ضریب نیروی کار در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان، در اصل معادل تعداد کارکنانی است که در کارگاه مشغول به کار هستند. این موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد و عدم توجه به آن سبب بروز مشکلات زیادی در زمان خسارت می‌شود.

مثال: در کارگاهی 5 نفر مشغول به کار هستند. کارفرما بیمه مسئولیت مدنی بینام را فقط برای یک نفر از شرکت بیمه خریداری می‌کند. تصور کارفرما این است که اگر حادثه‌ای پیش آمد، بتواند خسارت آن را از محل این بیمه‌نامه جبران کند. اما در اینجا شرکت بیمه موظف به پرداخت فقط یک پنجم از کل مبلغ خسارت است و چهار پنجم خسارت بر عهده کارفرما است. زیرا در اینجا ضریب نیروی کار 5 است، اما کارفرما فقط برای یک نفر بیمه مسئولیت مدنی گرفته است.

بنابراین در هر دو حالت بیمه مسئولیت بینام و بانام، برای تعیین صحیح ضریب نیروی کار باید تعداد دقیق پرسنل به شرکت بیمه اعلام شود.

 

1-3- ضریب نیروی کار در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی(لینک)

در پروژه‌های ساختمانی، ضریب نیروی کار در بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان تابعی از متراژ کل زیربنای ساختمان است و احتیاجی به اعلام تعداد کارکنان به شرکت بیمه نیست. بنابراین، متراژ زیربنا در بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی بسیار مهم است؛ زیرا اگر متراژ زیربنا کمتر از مقدار واقعی اعلام شود، شرکت بیمه در زمان حادثه به همان نسبت خسارت را کمتر پرداخت می‌کند.

نکته: در بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی، متراژ زیربنای ذکرشده در پروانه ساخت ملاک نیست، بلکه متراژ واقعی ملاک عمل قرار می‌گیرد! این نکته برای پروژه‌هایی است که بر خلاف پروانه ساخت، اضافه بنا دارند و متراژی بیشتر از مقدار ذکرشده در پروانه ساخت را بنا می‌کنند. در این موارد ملاک شرکت‌های بیمه برای پرداخت خسارت، متراژ واقعی است نه متراژ ذکرشده در پروانه ساخت.

2-3- ضریب نیروی کار برای مشاغلی با تعداد نیروی کار متغیر(لینک)

تعداد نیروی کار در بسیاری از کسب و کارها ثابت نیست و به طور مداوم کم یا زیاد می‌شود. در این موارد، ضریب نیروی کار برای بیمه مسئولیت به شکل متغیر تعریف می‌شود. به بیان دیگر، در این‌گونه موارد ضریب نیروی کار مجموع نیروی کار ثابت و متغیر است.

مثال: در کارگاهی 5 نفر به طور ثابت مشغول به کار هستند. اما بر اساس نیاز احتمال دارد بین 1 تا 10 نفر دیگر به این کارکنان اضافه و مجدداً کم شود. این تغییر تعداد نیرو قاعده خاصی ندارد و بسته به حجم کار متفاوت است. اما یقیناً تعداد کل کارکنان متغیر از 10 نفر بیشتر نخواهد شد. یعنی نیروی کار متغیر بین 1 تا 10 نفر در حال تغییر است. برای تعیین ضریب نیروی کار متغیر باید عدد 1(حداقل تعداد نیروی متغیر) و عدد 10(حداکثر تعداد نیروی متغیر) با یکدیگر جمع و از مجموع آن‌ها میانگین گرفته شود. بنابراین، ضریب نیروی کار متغیر عدد 5/5 است که باید با ضریب نیروی کار ثابت اولیه که عدد 5 بود جمع شود. در نهایت، ضریب نیروی کار کل و نهایی عدد 5/11 خواهد شد. به این معنی که کارفرما برای خرید بیمه مسئولیت به اندازه 5/11 نفر هزینه پرداخت می‌کند، اما به اندازه 15 نفر پوشش بیمه‌ای دریافت می‌کند. درنتیجه، با این ترفند می‌تواند در هزینه‌ها صرفه جویی نماید.

4- تعداد شیفت کاری در بیمه مسئولیت مدنی

در برخی موارد تصور کارفرما بر این است که اگر پرسنل از صبح تا شب به اندازه دو شیفت کار کنند، پس کارگاه وی دو شیفته محسوب می‌شود. اما این تصور صحیح نیست، بلکه در هر تغییر شیفت کاری حتماً باید کلیه کارگران عوض شوند.

نکته(تعیین ضریب نیروی کار با وجود چند شیفت کاری): در این حالت، برای خرید بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان حتماً باید تعداد افراد مشغول به کار در هر شیفت با هم جمع شوند. برای مثال، در کارخانه‌ای از ساعت 8 صبح تا 4 بعد از ظهر 50 نفر، از 4 بعد از ظهر تا 12 شب 30 نفر و از 12 شب تا 8 صبح نیز 10 نفر مشغول به کار هستند. در اینجا ضریب نیروی کار 90 نفر، یعنی مجموع 50 نفر شیفت اول، 30 نفر شیفت دوم و 10 نفر شیفت آخر است.

نکته: عموماً در بیمه مسئولیت به ازای هر شیفت اضافه، 5% تخفیف در حق بیمه محاسبه می‌شود؛ این موضوع به دلیل استفاده از نیروی کار تازه‌نفس و کمتر شدن احتمال بروز حادثه است. یعنی برای حالت دو شیفت، 5% تخفیف و برای حالت سه شیفت 10% تخفیف اعمال خواهد شد.

5-سن قانونی کار و بیمه مسئولیت مدنی

بر اساس ماده 79 قانون کار کشور ایران، اشتغال به کار کودکان زیر 15 سال ممنوع است. در صورتی که کارفرمایی افراد زیر 15 سال را به خدمت بگیرد، متخلف شمرده شده و مشمول مجازات از جریمه نقدی و حبس تا پلمپ محل کسب و ابطال پروانه می‌شود. پیرو قانون مذکور، اگر کارفرمایی فردی زیر 15 سال را به خدمت بگیرد و آن فرد در اثر حادثه کاری فوت کند و یا دچار نقص عضو شود، بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان هیچ‌گونه پوششی برای این مورد ندارد. بنابراین، در این شرایط پرداخت تمامی هزینه‌های پزشکی و دیه فوت یا نقص عضو بر عهده کارفرماست.

همچنین بر اساس ماده 80 قانون کار، کارگری که سنش بین 15 تا 18 سال باشد کارگر نوجوان نامیده شده و در بدو استخدام باید توسط سازمان تأمین اجتماعی مورد آزمایش‌های پزشکی قرار گیرد. در صورتی‌که سازمان تأمین اجتماعی توانایی کارگر مذکور برای انجام فعالیت کاری مورد نظر را تأیید کند، بر اساس مواد 81 تا 84 قانون کار(شرایط کاری برای کارگر نوجوان) می‌توان وی را به کار گمارد. بر همین اساس، اگر توانایی کارگر نوجوان توسط مراجع ذیصلاح (تأمین اجتماعی یا دادگاه) تأیید شود، حوادث کاری مربوطه نیز تحت پوشش بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان می‌باشد.

6- اتباع غیر ایرانی و بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان (لینک)

اتباع غیر ایرانی شاغل در ایران را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:

• دسته اول دارای مجوز کار و اقامت در ایران هستند.
• دسته دوم فاقد مجوز کار و اقامت در ایران هستند.

شیوه پوشش‌دهی بیمه مسئولیت برای دسته اول (دارای مجوز کار و اقامت) دقیقاً مشابه کارگران ایرانی است. بنابراین، حوادث کاری مربوط به کارگران غیر ایرانیِ دارای مجوز کار و اقامت، توسط بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان تحت پوشش است.

حوادث کاری مربوط به دسته دوم (فاقد مجوز کار و اقامت) نیز به طور کلی توسط بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان پوشش دارد، به جز یک مورد؛ اگر به طور صریح در متن شرایط خصوصی قرارداد بیمه مسئولیت، عدم پوشش‌دهی کارگران غیر ایرانی فاقد مجوز کار و اقامت ذکر شده باشد، بیمه مسئولیت برای کارگران غیر ایرانی فاقد مجوز کار و اقامت پوشش ندارد

بنابراین توصیه می‌شود که در صورت استفاده از کارگران غیر ایرانی فاقد مجوز کار و اقامت، شرایط خصوصی قرارداد در هنگام خرید بیمه مسئولیت به دقت بررسی شود.

7- جمع بندی مطالب

در حالت پایه و قبل از اعمال کلوزها در بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان، نکات بسیار مهم و اساسی وجود دارد. نکاتی که اگر به آن‌ها توجه نشود، در زمان حادثه و برای گرفتن خسارت از شرکت بیمه مشکلات فراوانی به‌وجود خواهد آمد. اما با رعایت این نکات در هنگام خرید بیمه مسئولیت ، قطعاً جلوی بسیاری از درگیری‌های قضائی احتمالی گرفته خواهد شد. در این مقاله به تفصیل راجع به این نکات مهم و اساسی در بیمه مسئولیت صحبت شده است.