بیمه آتش سوزی منازل مسکونی

یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های ما ایرانی‌ها در طول زندگی، تهیه مسکن است. با تمام توان کار می‌کنیم و بعد از چندین سال برنامه‌ریزی، گرفتن وام بانکی و قرض و … موفق به خرید خانه می‌شویم؛ خانه را با وسواس فراوان با اثاثیه گران‌قیمت پر می‌کنیم. در نهایت بعد از تلاش و برنامه‌ریزی بسیار، به خانه ایده‌آل خود می‌رسیم؛ جایی که قرار است یک عمر را با عزیزترین افراد زندگی‌مان در آنجا سپری کنیم.

حال تصور کنید که این خانه آتش بگیرد و یا بر اثر زلزله ویران شود. این اتفاق، حقیقت تلخی است که راه گریزی از آن نیست. با توجه به حوادثی مثل آتش سوزی پلاسکو و سیل و زلزله‌های چند سال اخیر، اهمیت و تاثیرگذاری این حوادث در زندگی بر همگی ما روشن است؛ بنابراین به دنبال کاهش تبعات ناگوار آن‌ها هستیم. یکی از بهترین راه حل‌ها در این موارد، بیمه کردن اموال و دارایی‌ها به وسیله بیمه آتش سوزی و پوشش‌های تبعی آن است. به همین منظور در این مقاله قصد داریم در جهت استفاده بهینه از بیمه آتش سوزی منزل مسکونی، چند نکته مهم را بررسی کنیم. دانستن این نکات برای هر کسی که قصد خرید بیمه آتش سوزی منازل مسکونی را دارد واجب است:

• چگونگی تنظیم قرارداد بیمه آتش سوزی منزل در جهت استفاده بهینه از آن در هنگام خسارت.
• وظیفه قانونی مدیر ساختمان برای خرید بیمه آتش سوزی چیست و در صورت بی‌توجهی، چه تبعاتی در انتظار وی است؟
• بیمه آتش سوزی به عهده مالک است یا مستاجر؟
• اگر خانه دچار حریق شود، خسارت به مالک پرداخت می‌شود یا مستاجر؟
• ترفندهای تهیه بیمه آتش سوزی منازل مسکونی با تعهدات زیاد و قیمت مناسب.

1- بهترین راه برای تنظیم قرارداد بیمه آتش سوزی

ارزش بنا ، یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید در بیمه آتش سوزی ذکر شود. عدم دقت در تعیین مقدار مناسب ارزش بنا، باعث می‌شود که بی‌دلیل مبلغ زیادی بابت خرید بیمه آتش سوزی هزینه کنید. منظور از ارزش بنا در بیمه آتش سوزی چیست؟ مطلب را با یک مثال توضیح می‌دهیم:

فرض کنید که شما یک آپارتمان 100متری از قرار متری 20میلیون تومان در یکی از محله‌های تهران خریده‌اید. یعنی ارزش خانه شما 2میلیارد تومان است. این 2میلیارد تومان به دو قسمت تقسیم می‌شود:

1. قدرالسهم شما از زمینی که آپارتمان در آن بنا شده است. برای مثال مساحت زمین 150متر مربع است و روی آن یک ساختمان چهار طبقه ساخته شده است. زیربنای هر واحد 100متر است که یکی از همین واحد‌های 100متری متعلق به شماست. پس یک چهارم از سهم زمینی که آپارتمان روی آن بنا شده است نیز، متعلق به شماست.
2. ارزش ساخت 100متر آپارتمان که متعلق به شما است. یعنی برای ساخت آن واحد 100متری چقدر هزینه شده است.

در نهایت می‌توان گفت که شما برای خرید یک آپارتمان 100متری 2میلیارد تومان هزینه کردید که شامل قدرالسهم از زمین و هزینه ساخت است.

حال فرض کنیم خانه شما دچار حریق شده و کامل از بین برود. در اینجا برای بازسازی ساختمان و بازگشت به شرایط قبل از آتش سوزی چقدر باید هزینه کنید؟

یقیناً آتش فقط باعث ویرانی ساختمان شده و قدرالسهم شما از زمین، بر اثر آتش سوزی از بین نرفته است. بنابراین لازم نیست برای تهیه قدرالسهم مجدداً هزینه کنید. یعنی برای جبران خسارت، فقط باید به اندازه ساخت مجدد آن 100متر هزینه کنید. بر اساس نظر کارشناسان حوزه ساختمان، برای ساخت هر متر آپارتمان در سال 99 بین 3میلیون تا 4میلیون تومان هزینه می‌شود. بنابراین شما برای ساخت مجدد آن 100متر، باید بین  300میلیون تا 400میلیون تومان هزینه کنید. در نهایت باید این‌طور گفت که منظور از ارزش بنا در بیمه آتش سوزی ، همین مبلغ 300 یا 400میلیون تومان است. یعنی اگر خانه دچار حریق شد و کامل از بین رفت شما باید برای بازسازی400میلیون تومان هزینه کنید.

پس توجه کنید در هنگام خرید بیمه آتش سوزی نیازی نیست به اندازه کل قیمت خرید خانه (یعنی با توجه به مثالی که گفتیم 2میلیارد تومان) پوشش دریافت کنید. این کار به جز بالا بردن قیمت بیمه آتش سوزی هیچ سودی ندارد. بنابراین در هنگام خرید بیمه آتش سوزی، ارزش ساخت باید به مقدار ارزش بنا اعلام شود.

آپارتمان دچار حریق شد و با وجود اینکه بیمه آتش سوزی داشتم، شرکت بیمه کل خسارت را نداد!

شخصی که برای منزل مسکونی خود بیمه آتش سوزی تهیه می‌کند، انتظار دارد که در زمان حادثه شرکت بیمه کل خسارت را بدون دردسر جبران کند. اما در برخی موارد این امر امکان پذیر نیست و شرکت بیمه فقط بخشی از خسارت را توسط بیمه آتش سوزی جبران می‌کند. عدم جبران کل خسارت از طرف شرکت‌های بیمه، دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. در ادامه یکی از متداول‌ترین دلایلی را بررسی می‌کنیم که باعث می‌شود نتوان کل خسارت را از محل بیمه آتش سوزی جبران کرد.

اگر در هنگام خرید بیمه آتش سوزی به منظور کاهش حق بیمه، قیمت اموال را کمتر از مقدار واقعی اعلام کنیم، در هنگام خسارت با مشکلات جدی روبرو می‌شویم. برای مثال شما قصد دارید که برای آپارتمان 100متری خودتان بیمه آتش سوزی تهیه کنید. با توجه به نکاتی که در بالا ذکر شد، ارزش بنا در اینجا 400میلیون تومان است. اما شما در هنگام خرید بیمه آتش سوزی به منظور کاهش قیمت بیمه‌نامه، ارزش بنا را 200میلیون تومان اعلام می‌کنید. در این حالت اگر آپارتمان دچار حریق شود، نمی‌توان کل خسارت را از شرکت بیمه وصول کرد.

سوال مهم: اگر ارزش بنا را بیشتر از ارزش واقعی اعلام کنیم، آیا شرکت بیمه خسارت بیشتری پرداخت می‌کند؟ برای مثال ارزش بنا 400میلیون تومان است، ولی شما حق بیمه بیشتری پرداخت کرده و ارزش بنا را در بیمه آتش سوزی 700میلیون تومان اعلام می‌کنید. در این حالت اگر آپارتمان بر اثر حریق ویران شود، آیا بیمه آتش سوزی 700میلیون تومان خسارت پرداخت می‌کند؟

در جواب باید گفت خیر، اگر آپارتمان را بیشتر از مقدار واقعی بیمه کنید، شرکت بیمه به شما جایزه نمی‌دهد و خسارت را بر مبنای قیمت واقعی یعنی همان 400میلیون تومان پرداخت می‌کند.

سخن پایانی: برای خرید بیمه آتش سوزی، ارزش اموال را دقیق اعلام کنید. زیرا اگر کم‌تر اعلام کنید، بیمه کل خسارت را نمی‌دهد و اگر بیشتر اعلام کنید، نه تنها جایزه نمی‌گیرید بلکه بی دلیل حق بیمه اضافی پرداخت کرده‌اید.

2- وظیفه قانونی مدیر ساختمان برای خرید بیمه آتش سوزی

بر اساس ماده 14 قانون تملک آپارتمان‌ها و ماده 20 آیین نامه اجرائی همین قانون:

“مدیر یا مدیران مکلفند تمام بنا را به عنوان یک واحد در مقابل آتش‌سوزی بیمه نمایند. سهم هر یک از مالکان به تناسب سطح زیر بنای اختصاصی آن‌ها به وسیله مدیر یا مدیران تعیین و از شرکاء اخذ و به بیمه‌گر پرداخت خواهد شد. در صورت عدم اقدام و بروز آتش‌سوزی مدیر یا مدیران مسؤول جبران خسارات وارده می‌باشند.”

این قانون به طور صریح و واضح بیان کرده است که مدیریت ساختمان باید کل ساختمان را در برابر آتش سوزی بیمه کند. اگر ساختمان آتش بگیرد و مدیر بیمه آتش سوزی تهیه نکرده باشد، سایر مالکین می‌توانند از مدیر ساختمان ادعای خسارت کنند. این مالکین شامل همان افرادی هم می‌شود که در جلسات ساختمان هر وقت صحبت از بیمه می‌شود فریاد مخالفت سر می‌دهند!

حالا به نظر شما، هزینه بیمه آتش سوزی چه قدر در هزینه‌های سالیانه ساختمان تأثیرگذار است؟ با ذکر یک مثال به این موضوع خواهیم پرداخت:

یک ساختمان 7 طبقه (5 طبقه مسکونی به همراه دو طبقه پارکینگ و انباری) در مجموع حدود 1500 متر زیربنا دارد. با توجه به قدمت بنا و در گران‌ترین حالت ممکن، برای خرید بیمه آتش سوزی یک‌ساله باید حدود 400هزار تومان هزینه کرد. یعنی هر واحد تقریبا 40هزار تومان برای یک سال؛ یعنی هر واحد تقریبا 3هزار و سیصد تومان برای هر ماه!

در نهایت مدیر ساختمان باید از بین دو مسیر زیر، یکی را انتخاب کند:

1. برای ساختمان بیمه آتش سوزی تهیه نکند: بنابراین اگر ساختمان بر اثر حریق ویران شود، بر طبق ماده 14 قانون تملک آپارتمان‌ها باید کل خسارت را جبران نماید.
2. سالیانه 40 هزار تومان از مالک هر واحد بگیرد و برای ساختمان بیمه آتش سوزی تهیه کند: در این حالت نه تنها به وظیفه قانونی خود عمل کرده، بلکه اگر ساختمان دچار حریق شود، شرکت بیمه کل خسارت را جبران خواهد کرد.

شما کدام مسیر را انتخاب می‌کنید؟

3- بیمه آتش سوزی به عهده مالک است یا مستأجر؟

هزینه بیمه آتش سوزی برای منازل مسکونی بسیار اندک است. بنابراین توافق مالک و مستأجر برای خرید بیمه آتش سوزی، کار دشواری نیست. اما ذکر چند نکته در زمینه بیمه آتش سوزی املاک اجاره‌ای ضروری است:

نکته اول: بیمه آتش سوزی اجباری نیست و کاملاً اختیاری است. پس نمی‌توان گفت مالک یا مستأجر موظف است بیمه آتش سوزی را تهیه نماید. بلکه هر فردی به دلخواه می‌تواند اموالش را در برابر آتش سوزی بیمه کند.

نکته دوم: در بیمه آتش سوزی می‌توان بنا و اثاثیه را جداگانه بیمه کرد. طبیعتاً ملک و بنا متعلق به مالک و اثاثیه متعلق به مستأجر است. اگر خانه دچار حریق شود، مالک به دنبال بازسازی بنا و مستأجر به دنبال خرید مجدد اثاثیه است. بنابراین در اینجا دو مسیر مختلف پیش رو داریم:

1. مالک با خرید بیمه آتش سوزی ، فقط بنای ساختمان را بیمه کند. مستأجر نیز به طور مستقل بیمه آتش سوزی دیگری تهیه کند و فقط اثاثیه منزل را بیمه نماید.
2. مالک و مستأجر توافق کرده و یک بیمه آتش سوزی واحد تهیه کنند. مالک به اندازه ارزش ساخت بنا و مستأجر هم به اندازه ارزش اثاثیه، سهم خودشان را از حق بیمه پرداخت کنند.

نکته سوم: اگر مالک و مستأجر توافق کرده و یک بیمه آتش سوزی واحد تهیه کنند، باید اسم یکی از آن‌ها به عنوان بیمه‌گذار در بیمه‌نامه ذکر شود. دراینجا توصیه می‌شود اسم طرف مقابل نیز به عنوان ذینفع در بیمه آتش سوزی ذکر شود.

4- اگر خانه دچار حریق شود، خسارت به مالک پرداخت می‌شود یا مستاجر؟

با توجه به مطالبی که در قسمت قبل گفته شد، فرض بر این است که مالک و مستأجر با یکدیگر توافق کرده و بیمه آتش سوزی تهیه کرده‌اند.

حال این سوال مهم مطرح می‌شود که اگر خانه آتش بگیرد، شرکت بیمه خسارت را به چه کسی پرداخت می‌کند؟ به مالک پرداخت می‌کند یا مستأجر؟ یا خسارت را به فردی پرداخت می‌کند که نامش در بیمه‌نامه ذکر شده و مالک یا مستأجر بودن اهمیتی ندارد؟

در پاسخ باید گفت هنگام پرداخت خسارت، شرکت بیمه توجهی به این مسأله ندارد که بیمه آتش سوزی را چه کسی خریداری کرده است. برای جبران خسارت مهم نیست اسم چه کسی در بیمه آتش سوزی ذکر شده است! بلکه باید بررسی کرد چه کسی و به چه مقدار خسارت دیده است. زمانی که خانه دچار حریق، زلزله، سیل و … می‌شود، به بنای ساختمان و اثاثیه خسارت وارد می‌شود:

• مالک از تخریب ساختمان خسارت دیده است، بنابراین شرکت بیمه هزینه بازسازی را در وجه مالک پرداخت می‌کند.
• اثاثیه مستأجر نیز در آتش سوخته است، بنابراین شرکت بیمه به اندازه ارزش اثاثیه در وجه مستأجر پرداخت می‌کند.

نکته: در هنگام خسارت مهم نیست که بیمه آتش سوزی را چه کسی خریداری کرده است. در هر صورت خسارت به فرد زیان‌دیده پرداخت می‌شود.

5- ترفند تهیه بیمه آتش سوزی منازل مسکونی با تعهدات زیاد و قیمت مناسب

در هنگام خرید بیمه آتش سوزی افراد به دو دسته تقسیم می‌شوند:

دسته اول) افرادی که با هزینه اندک بیمه آتش سوزی را در حالت پایه تهیه می‌کنند: منظور از حالت پایه در بیمه آتش سوزی ، پوشش دادن سه خطر آتش سوزی، انفجار و صاعقه است. تهیه این بیمه‌نامه بسیار خوب است اما با توجه به زلزله‌خیز بودن کشور ایران، توصیه می‌شود پوشش زلزله را نیز با پرداخت هزینه‌ای اندک به سایر تعهدات بیمه آتش سوزی اضافه کنید. همچنین اگر در شهر محل زندگی شما احتمال وقوع سیل وجود دارد، پوشش سیل را نیز خریداری کنید. هزینه خرید پوشش‌های زلزله و سیل بسیار اندک است و ارزش خرید بالایی دارد.

دسته دوم) افرادی که طالب خرید بیمه آتش سوزی با تمامی پوشش‌ها هستند: خرید چنین بیمه‌نامه‌ای بسیار عالی است اما خریدار باید هزینه گزافی برای خرید بیمه آتش سوزی با تمامی پوشش‌ها پرداخت کند. لازم به ذکر است خرید چنین بیمه آتش سوزی توجیه اقتصادی ندارد.

و اما توصیه رهیاب بیمه به افرادی که طالب بیمه آتش سوزی با تمامی پوشش‌ها هستند:

بیمه‌های آتش سوزی خاص و از پیش طراحی شده‌ای در بازار کشور ایران وجود دارد که توسط اغلب شرکت‌های بیمه نیز ارائه می‌شود. برای مثال در شرکت بیمه ایران طرحی وجود دارد به نام طرح حامی و یا در شرکت بیمه نوین طرحی وجود دارد به نام فایرپلاس و … اغلب شرکت‌های بیمه این قبیل طرح‌ها را با شرایط عالی ارائه می‌دهند و اغلب این طرح‌ها توسط رهیاب بیمه توصیه می‌شوند. این طرح‌های خاص دو ویژگی مهم دارند:

1. بسیاری از پوشش‌های ضروری برای منزل مسکونی را دارند: از قبیل آتش سوزی، انفجار، زلزله، سیل، ترکیدگی لوله آب، سرقت، مسئولیت در قبال سایر همسایگان، هزینه اسکان موقت، فوت و نقص عضو، هزینه درمان، خسارات وارد شده به خودرو در پارکینگ و …
2. به نسبت پوشش‌های ارائه شده، قیمت بسیار مناسبی دارند.

بنابراین اگر قصد تهیه بیمه آتش سوزی برای منزل مسکونی با تعهدات بالا و قیمت مناسب دارید، حتماً از این قبیل طرح‌های بیمه آتش سوزی استفاده نمایید.

در مقاله‌های بعدی به بررسی تعدادی از این بیمه‌های آتش سوزی خاص و کاربردی خواهیم پرداخت.